Тошкент, Ўзбекистон (UzDaily.uz) — Марказий Осиёда бўлиб ўтадиган БМТнинг иқлим ўзгариши бўйича биринчи конференцияси (COP29) арафасида Montfort Eurasia иқлим ўзгариши муаммосини идрок этишда сезиларли фарқларни ҳамда конференция ва унинг минтақадаги аҳамияти тўғрисида ишонч ва хабардорликнинг сезиларли фарқини кўрсатадиган сўров ўтказди.

Сўров 2024 йил август ойида Озарбайжон, Грузия, Қозоғистон, Ўзбекистон, Қирғизистон ва Тожикистонда 18 ва ундан юқори ёшдаги шаҳар аҳолисининг вакиллик намунаси ўртасида ўтказилди. Тадқиқот натижалари:

Иқлим ҳаракати зарурлиги тўғрисида турли хил қарашлар

Сўров натижалари шуни кўрсатдики, турли мамлакатларда иқлим ўзгариши муаммосига муносабат сезиларли даражада фарқ қилади. Респондентларнинг тўртдан биридан кўпроғи (28%) чуқур ташвиш билдирган бўлса-да, ҳар бир мамлакатда муаммонинг кескинлиги ҳақидаги тасаввурлар жуда фарқ қилади.

Ўзбекистонда сўровда қатнашганларнинг 38% иқлим ўзгаришини ўта муҳим муаммо деб билади, ундан кейин Қозоғистон 33% кўрсаткич кўрсатди. Бироқ, Грузияда респондентларнинг 26% бу ҳақда ташвишланмайдилар, бу ҳатто муаммони жиддий деб ҳисоблайдиганлар сонидан ҳам кўп (20%).

Ушбу натижалар минтақадаги иқлим ўзгариши биринчи даражали ёки иккинчи даражали масала эканлиги ҳақидаги муҳим келишмовчиликларни акс эттиради. Бу иқлим ҳаракати ва барқарорлик бўйича консенсусга эришишни қийинлаштиради.

COP29 хабардорлигидаги сезиларли бўшлиқ

COP29 ҳақида хабардорлик минтақанинг турли қисмларида ҳам жуда фарқ қилади. Озарбайжонда респондентларнинг 85% бўлажак конференция ҳақида билишади, аммо бошқа мамлакатларда бу кўрсаткич анча паст - респондентларнинг ярмидан камроғи COP29 ҳақида эшитган ёки унинг аҳамиятини тушунган. Бу мезбон мамлакатдан ташқарида тадбирга эътиборни жалб қилиш қанчалик қийинлигини кўрсатади.

Озарбайжонларнинг 51% конференция ўтказилишини қатъий қўллаб-қувватлаган бўлса-да, минтақадаги респондентларнинг атиги 37% бу иштиёқни баҳам кўради. Ажабланарлиси шундаки, фақат 22% COP29 каби халқаро иқлим конференциялари глобал иқлим муаммоларини ҳал қилишда “юқори самарали” деб ҳисоблайди. Бу COP29 ташкилотчилари ҳақиқий натижаларга эришиш учун енгиб ўтишлари керак бўлган ишонч етишмаслигидан далолат беради.

Бутун минтақада барқарор ривожланишнинг аниқ устувор йўналишлари

Сўров шунингдек, бутун минтақа учун долзарб бўлган барқарор ривожланишнинг асосий устувор йўналишларини аниқлади. Респондентларнинг фикрича, энг муҳим вазифалар табиий ресурсларни сақлаш ва чиқиндиларни камайтиришдир, бу эса давом этаётган экологик муаммоларнинг аҳамиятини таъкидлайди.

Устувор йўналишлар рўйхатида учинчи ўринда қайта тикланадиган энергия манбаларини ривожлантириш турибди, бу қуёш ва шамол энергетикаси каби янги ечимларни жорий этишга тайёрлигини кўрсатади. Шу билан бирга, барқарор қишлоқ хўжалиги ва чиқиндиларни камайтириш унчалик муҳим бўлмаган вазифалар сифатида қаралади, бу эса кенг кўламли глобал муаммолар ҳали минтақада бундай кучли таъсирга эга эмаслигини кўрсатиши мумкин.

“Ушбу сўров минтақанинг 80 миллиондан ортиқ фуқаролари иқлим ўзгариши ва барқарор ривожланиш билан қандай боғлиқлигини тушуниш учун ноёб тадқиқотдир", дейди Montfort Eurasia бошқарувчи директори Элеанор Крамерс. - Марказий Осиёда эндигина иш бошлаган ёки бу ерда фаол ишлаётган халқаро компаниялар учун бу натижалар маҳаллий устуворликларни ҳисобга олган ҳолда ҳам имкониятлар, ҳам қийинчиликларни келтириб чиқаради. COP29 яқинлашганда, ушбу минтақавий истиқболларни тушуниш барқарор ривожланишнинг ҳақиқий ютуқлари ва бизнеснинг узоқ муддатли муваффақиятига олиб келадиган стратегияларни ишлаб чиқиш учун тобора муҳим аҳамият касб этмоқда.»