12-сентябр куни мамлакатимизнинг энг йирик хорижий инвесторлари ва солиқ тўловчиларидан бири – Beeline Uzbekistan (VEON Group таркибига киради, NASDAQ рўйхатига олинган) ўзининг 17 йиллигини нишонлади. Ушбу тадбир шарафига VEON бош директори Каан Терзиоглу Тошкентга ташриф буюрди.

Жаноб Терзиоглу UzDaily’га эксклюзив интервью бериб, унда рақамли операторнинг бугунги фаолияти, компаниянинг келажакдаги мақсадлари, таълим ва сунъий интеллектга бўлган эҳтиёж ҳақида фикр улашди.

Ўзбекистонда сўнгги йилларда телекоммуникация соҳасида сезиларли ўсиш кузатилмоқда. Сизнинг компаниянгизнинг мамлакатдаги жорий фаолияти, жумладан, тармоқ инфратузилмасига киритилган сармоя кўлами ҳақида умумий маълумот бера оласизми? Яқин келажакда қандай режаларингиз бор?

Аввалам бор, Ўзбекистонга кириб келганимизга 17 йил бўлди. Ўтган 17 йил мобайнида биз 1,4 миллиард доллардан ортиқ сармоя киритдик ва мамлакат мобил саноатининг энг йирик солиқ тўловчиларидан бирига айландик. Биз бундай танловни амалга оширганимиздан фахрланаман, чунки Ўзбекистон ўзини Марказий Осиёдаги энг жадал ривожланаётган бозорлардан бири сифатида кўрсатди ва IT-хизматлари соҳасида ўзини пешқадам сифатида намойиш қилди.

Ҳаммага маълумки, имконият туғилиши билан компаниямиз IT-Park’даги янги офисига кўчиб ўтади ва бундан ниҳоятда хурсандман. Биз Ўзбекистонда замонавий реклама технологияларини ривожлантирувчи яна бир бизнес-бўлинма – VEON AdTech компаниясини яратдик. Бундан ташқари, Beeline энди рақамли оператор ҳисобланади.

Биз сармоя киритишнинг биринчи босқичини якунладик ва албатта, мамлакатнинг инвестицион муҳитини ҳисобга олган ҳолда келажакка сармоя киритишда давом этамиз.

COVID-19 пандемияси рақамли трансформацияга бўлган эҳтиёжни тезлаштирди ва бутун дунё бўйлаб телекоммуникация хизматларига қарамликни оширди. Сизнинг компаниянгиз Ўзбекистонни рақамлаштириш борасидаги саъй-ҳаракатларига қандай ҳисса қўшмоқда ва мамлакатнинг ҳатто чекка ва олис ҳудудларида ишончли ва юқори тезликдаги интернетдан фойдаланишни таъминлаш бўйича қандай ташаббуслар амалга оширилмоқда?

COVID-19 пандемияси муҳим бир нарсани аён қилди: инфратузилма, хусусан, мобил инфратузилма энди ҳашамат эмас, балки ҳаётнинг ажралмас қисмига айланди. Шаҳарда ҳам, қишлоқда ҳам аҳоли ва ишбилармонлар орасида мобил интернетга бўлган талаб жуда катта. Шунинг учун биз ҳозирда айримлар учун 5G эмас, балки ҳамма учун 4G тақдим этишга эътибор қаратмоқдамиз. Натижада, 2023 йил август ойи ҳолатига кўра, 4G тармоғидан фойдаланувчи мижозлар сони 6,1 миллион кишига етди, бу ўтган йилга нисбатан 20% га кўпроқ. Статистик маълумотлар шуни кўрсатадики, жорий йилда Beeline Uzbekistan мижозлар базаси ўтган йилга нисбатан 8% га ўсиб, 8,6 миллион нафарга етди, улардан 7,6 миллиони интернет-трафикдан фойдаланади, бу ўтган даврга нисбатан 14% га кўпроқ. Бундан ташқари, жорий йилнинг саккиз ойи давомида Beeline Uzbekistan қўшимча ҳосил қилинган трафик ҳажмини 214 ПБ ёки 61% га оширган, ҳозир бу кўрсаткич 529 ПБга етди.

2023 йилда 4G қамровини 85% гача оширишни олдимизга мақсад қилиб олганмиз. Биз Ўзбекистоннинг олис ва аҳоли сони кам бўлган ҳудудларида ҳам юқори тезликдаги мобил интернет ва ишончли уланишларни таъминлашга, аҳолининг таълим, тиббиёт, финтех-хизматлари ҳамда электрон ҳукуматдан сифатли фойдаланишини таъминлашга интиламиз. Тармоқни модернизация қилишнинг биринчи босқичи доирасида жорий йилда ишга туширилган Beeline Uzbekistan база станцияларининг 70% LTE алоқа стандартини қўллаб-қувватлайди. Иккинчи босқич октабр ойи охирида якунланади, бунинг натижасида бутун мамлакат бўйлаб 1500 дан ортиқ база станциялари ишга туширилади ва 100 дан ортиқ РРЛ оралиқлари қўшимча равишда янгиланади.

Телекоммуникация компаниялари кўпинча турли мамлакатларда мураккаб бошқарув жараёнларига дуч келишади. Сизнинг компаниянгиз Ўзбекистонда бошқарув органлари билан боғлиқ қандай муаммоларга дуч келмоқда ва бу муаммоларни бартараф этиш учун маҳаллий ҳокимият билан ҳамкорлик қилиш бўйича қандай режаларингиз бор?

Ўзбекистон жадал ўсиш даврини бошдан кечирмоқда. COVID пандемияси даврида бутун дунё ухлаб ётган бир пайтда, Ўзбекистон ишлашда давом этди. Инсон организмининг тез ўсиши даврида бўлгани каби, ўсиш фурсати ҳар доим ўзига хос қийинчиликлар билан кечади. Ҳукумат хусусий сармоянинг муҳим ролини эътироф этган ҳолда, бозорнинг барча иштирокчилари учун тенг шароитлар яратиш бўйича жуда фаол чоралар кўраётганини кузатиб бормоқдаман. Бизнинг каби хусусий хорижий компанияларга адолатли муносабат сармоявий қарорлар қабул қилишда асосий омилга айланади, ва биз бу ҳолатни яқиндан кузатиб борамиз. Биз ҳукуматга ишонамиз ва Ўзбекистонни «Рақамли Ўзбекистон 2030» стратегиясига мувофиқ рақамли технологияларни ривожлантиришнинг юқори суръатларига эга давлат намунасига айлантириш учун яқин ҳамкорликни интиқлик билан кутамиз.

Телекоммуникация соҳаси жадал ривожланаётган бир пайтда компаниянгиз Ўзбекистон бозорида рақобатбардош ва инновацион бўлиб қолиши учун қандай стратегик қадамларни ташламоқда?

Ўзбекистоннинг ҳар бир фуқароси таълим, тиббиёт ва молиявий ресурслардан онлайн фойдаланиш имкониятига эга бўлиши керак. Рақамли оператор аслида шундай йўл тутади. Beeline Ўзбекистондаги мижозларга фақатгина SMS, овозли алоқа ёки интернет учун мегабайтлар тақдим этиш билан чекланиб қолмай, балки ҳам катта шаҳар, ҳам чекка ҳудудларда жойлашган, жисмоний ва юридик шахсларнинг ҳаётига таъсир кўрсатадиган рақамли хизматларни тақдим этувчи етакчи рақамли операторга айланишга интилади.

Биз ҳамма учун 4G дан фойдаланиш имкониятини таъминлаш ва бутун Ўзбекистон бўйлаб тармоқ қамровини кенгайтириш учун катта сармоялар киритиб келмоқдамиз. Аммо биз DO1440 стратегиямизга мувофиқ ва мижозларимизнинг барча эҳтиёжларини қондириш мақсадида оддий телекоммуникация компаниясидан кўра афзалроқ бўламиз. Ҳозирда Beeline Uzbekistan 11 та рақамли кўнгилочар, финтех ва таълим маҳсулотларига эга. Beeline Uzbekistan иловасининг фойдаланувчилари сони аллақачон 3 миллион нафардан ортди.

Шунингдек, бизни мобил форматда кўнгилочар ва таълим, соғлиқни сақлаш ва молиявий хизматлар доирасида фаоллигимизни кузатиб боришингиз мумкин бўлади. Бунга мисол тариқасида, ҳозирда 600 дан ортиқ ўз ҳамкорига эга Beepul финтех-иловасини келтириш мумкин. Бизнинг фикримизча, бу омиллар бизнеснинг рақобатбардошлиги учун ҳам, одамларнинг ҳаёт сифати учун ҳам ҳал қилувчи аҳамиятга эга. Мамлакат равнақи, ўзбекистонлик тадбиркорлар сони кўпайиши, ҳаёт сифати яхшиланиши учун ҳамкорлик қилишга тайёрмиз.

VEON ахборот технологиялари секторига эътибор қаратган ҳолда, Ўзбекистонда таълимга фаол сармоя киритмоқда. Гуруҳ бу билан қандай мақсадларга эришмоқчи?

Биз нафақат талабаларга таълим беришимиз, балки ёшидан қатъи назар ҳар бир инсон билан илм улашишимиз жуда ҳам зарур. Бу ривожланаётган миллат равнақининг асосий мезонларидан биридир.

Масалан, мен қўшни Қозоғистонда эришилган ютуқларни мисол тариқасида кўриб чиқадиган бўлсам, ҳар бир ўқитувчи сунъий идрок ёрдамида ишлаб чиқилган дарс режалари ва ўқув дастуридан фойдаланиш имкониятига эга эканлигини таъкидлашим мумкин, ва бу каби воситалар Ўзбекистонда ҳам жорий этилиши керак, деб ҳисоблайман. Бутун ўқув дастури рақамли бўлиши керак ва биз ўзимизни фақат мактаб ўқувчилари билан чекламаслигимиз керак; бунинг ўрнига, биз ҳозирда ишсиз одамларга янги кўникмаларни орттириш ва малака ошириш йўлида ёрдам беришимиз керак.

Замонавий технологиялар туфайли бугунги кунда қўлида смартфон бўлган ҳар бир инсон дунёнинг энг яхши мактабларида таълим олиш имконига эга. Шунинг учун биз нафақат жисмонан мавжуд бўлган мактабларни, балки одамларга дунёнинг исталган нуқтасидан таълим олиш имконини берадиган инфратузилмани яратишимиз керак.

Агар улар мавжуд деб ҳисобласангиз, сунъий идрок яратиши мумкин бўлган хавфларни ҳисобга олишингиз керакми?

Биз сунъий идрокдан қўрқмаслигимиз керак. Мен уни «кучайтирилган интеллект» деб атайман. Одамларнинг қарор қабул қилиш қобилиятини қай тарзда оширишимиз мумкин? Масалан, сунъий идрокнинг жорий этилиши Beeline Uzbekistan учун мижоз билан ўзаро алоқанинг барча каналларида: овозли, онлайн-чатлар, мессенжерларда хизмат кўрсатиш сифатини оширади. Замонавий робототехника ечимлари мижозларнинг кўплаб саволларига алоқа маркази ходимларини жалб қилмасдан жавоб бериш имконини беради, бу эса барча тоифадаги мижозлар учун алоқа марказининг мавжудлигига ижобий таъсир қилади

Бундан ташқари, реклама кампанияларининг самарадорлиги VEON AdTech компаниямиз томонидан кўрсатилгандек, сунъий идрок ва катта маълумотлар таҳлилидан фойдаланиш орқали оширилади.

Сунъий идрок ҳеч кимнинг ўрнини эгаллай олмайди. Аммо одамлар ўрнини сунъий идрокдан самарали фойдаланадиган бошқа одамлар эгаллайди. Шунинг учун ҳам биз уни қабул қилиб, келажакда ўзбек тилини сунъий идрокнинг она тилига айлантириш учун ташаббус кўрсатишимиз керак.