Тошкент, Ўзбекистон (UzDaily.uz) — Самарқанд шаҳрида бўлиб ўтган «Марказий Осиё – Европа Иттифоқи» илк саммити доирасида Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев асосий маъруза билан чиқиш қилди ва икки минтақанинг ҳамкорлигидаги тарихий аҳамиятга эга бўлган стратегик йўналишларни белгилаб берди.

«Асрлар давомида Буюк Ипак йўлининг муҳим чорраҳасида жойлашган ушбу машҳур шаҳар цивилизациялар мулоқотининг маркази бўлиб келган», — деди давлат раҳбари, бу ерда Амир Темур ва минтақанинг буюк олимлари давридан бошланган кўп асрлик алоқаларга эътибор қаратди.

Мирзиёев саммит ташаббусини қўллаб-қувватлаган Европалик шерикларга, жумладан, Европа кенгаши Президенти Антониу Кошта ва Европа Комиссияси раиси Урсула фон дер Ляйенга миннатдорлик билдирди.

У ЕТТБ (Европа тикланиш ва тараққиёт банки) ва ЕИБ (Европа инвестиция банки)нинг муҳим ролини алоҳида таъкидлаб, шундай деди: «Ўзбекистон бугун ЕТТБнинг энг йирик бенефициарига айланди, ҳали саккиз йил аввал муносабатлар музлатилган эди».

Ҳозирги глобал муаммолар ҳақида сўз юритар экан, Президент таъкидлади: «Биз геосиёсий кескинлик, хавфсизлик муаммолари ва йирик минтақавий низоларнинг кучайишига гувоҳ бўлмоқдамиз».

Шу муносабат билан у Украина атрофидаги вазиятни ҳал этишга қаратилган музокара жараёнларини қўллаб-қувватлаб, дипломатик саъй-ҳаракатлар ва сиёсий ечимдан ўзга альтернатива йўқлигини қайд этди.

Президент минтақадаги муҳим ўзгаришлар ҳақида тўхталар экан: «Марказий Осиёдаги трансформация барқарор ва орқага қайтмас тус олди», деди. У сўнгги етти-саккиз йил ичида ёпиқ чегаралар очилганини, ҳозир эса ишонч ва иқтисодий интеграция ўсишини таъкидлади.

Қирғизистон ва Тожикистон ўртасидаги чегара масаласи ҳал этилганини у «тарихий воқеа» деб атади ва Тошкентда ўтадиган Марказий Осиё давлатлари раҳбарларининг еттинчи маслаҳат учрашувини эълон қилди.

Мирзиёев иқтисодий истиқболларни Европа компаниялари билан 30 миллиард еврога тенг лойиҳалар портфелини тақдим этиш режалаштирилган июн ойидаги Тошкент инвестиция форуми билан боғлади.

«Кеча имзоланган ЕИБ офисини Тошкентда очиш тўғрисидаги келишув тўғридан-тўғри инвестицияларни жалб қилишга туртки беради», — деди у ва яшил энергетика ва транспорт соҳаларида Инвестиция платформасини ташкил этишни таклиф қилди.

«Яшил» кун тартиби доирасида Ўзбекистон Европага электр энергияси етказиб бериш бўйича келишувни ратификация қилганини ва 2030 йилгача қайта тикланувчи энергия манбалари улушини 54%гача ошириш режасини маълум қилди. «Лойиҳаларни молиялаштириш учун тегишли идоралар даражасида Ишчи гуруҳ ташкил этишни таклиф қиламиз», — деди Президент ва минтақа учун «яшил ривожланиш» концепциясини тақдим этди.

Инсон капитали соҳасида у «Эразмус плюс» дастурини кенгайтириш, «Горизонт – Европа» офисини Ўзбекистонда очиш ҳамда сунъий интеллект ва рақамлилаштириш бўйича қўшма дастурларни ишлаб чиқишни таклиф қилди.

Маданий ҳамкорликка тўхталар экан, Президент Луврда ўтказилаётган кўргазмалар ва «Лазги» балетининг саҳналаштирилишини эслатиб ўтди, шунингдек, 2024 йил кузида Самарқандда ўтадиган ЮНЕСКО Бош конференцияси доирасида ҳамкорликни кучайтиришни таклиф этди.

Хавфсизлик масалалари юзасидан Мирзиёев терроризмга қарши курашиш бўйича мулоқотни йўлга қўйишни қўллаб-қувватлади ва Афғонистонни минтақавий лойиҳаларга жалб этиш зарурлигини таъкидлади: «Жаҳон ҳамжамияти бу мамлакатдан келиб чиқувчи таҳдидларни кам баҳолади».

Сўнгида Президент «Марказий Осиё – ЕИ» Ҳамкорлик қўмитасини Бош вазир ўринбосарлари даражасида тузишни таклиф қилди ва келишувларни амалга ошириш учун «йўл харитаси» ишлаб чиқишни топширди.

«Марказий Осиё ишончли ҳамкор сифатида тўлиқ кўламли ҳамкорликка тайёр», — деди у ва иштирокчиларни стратегик шериклик ўрнатилгани билан табриклади.

Саммит ўтмиш ва келажакни боғловчи рамзий кўприкка айланди, икки минтақанинг глобал таҳдидларга инвестициялар, мулоқот ва ўзаро ишонч орқали жавоб беришга тайёрлигини намоён этди.