Тошкент, Ўзбекистон (UzDaily.uz) — Сенатнинг бешинчи ялпи мажлисида Ўзбекистон Республикаси Президенти Ш.М.Мирзиёев томонидан Коррупцияга қарши курашиш миллий кенгаши мажлисида белгилаб берилган устувор йўналишлардан келиб чиқиб, Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Сенати ҳамда халқ депутатлари маҳаллий Кенгашлари олдида турган вазифалар кўриб чиқилди.

Сўнгги йилларда соҳанинг норматив-ҳуқуқий асослари шакллантирилганлиги, институционал ўзгаришлар амалга оширилганлиги, коррупциянинг олдини олишга қаратилган қатор амалий чоралар кўрилганлиги таъкидлаб ўтилди.

Соҳага оид 10 га яқин қонун қабул қилинди. Ўзбекистон Республикаси Президентининг 10 та фармон ва қарори, ҳукуматнинг 2 та қарори ва 20 дан ортиқ идоравий ҳужжат ҳамда 2 та давлат дастури тасдиқланди.

Хусусан, давлат сиёсатининг асосий йўналишларини белгиловчи “Коррупцияга қарши курашиш тўғрисида”ги Қонун қабул қилинди.

 “Давлат фуқаролик хизмати тўғрисида”ги Қонун билан давлат фуқаролик хизмати ислоҳ қилиниб, давлат хизматида коррупциянинг олдини олишга қаратилган механизмлар жорий этилди.

Шунингдек, “Норматив-ҳуқуқий ҳужжатларнинг ва улар лойиҳаларининг коррупцияга қарши экспертизаси тўғрисида”ги Қонун қабул қилиниб, норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар ва уларнинг лойиҳаларини коррупцияга қарши экспертизадан ўтказиш тизими яратилди.

Коррупцияга қарши курашиш миллий кенгаши ва унинг ҳудудий кенгашлари ташкил этилди.

Миллий кенгаш таркибидан давлат органлари ва ташкилотлари раҳбарлари, фуқаролик жамияти институтлари вакилларининг ўрин олиши орқали барча давлат ва нодавлат ташкилотларининг соҳадаги фаолиятини мувофиқлаштириш имконияти яратилди.

Коррупциянинг олдини олиш ва унга қарши курашиш соҳасида давлат сиёсатини шакллантириш ва амалга ошириш учун масъул бўлган махсус ваколатли давлат органи – Коррупцияга қарши курашиш агентлиги тузилди.

Коррупцияга қарши курашиш тўғрисидаги ҳар йилги Миллий маъруза тайёрлаш ва уни Олий Мажлис палаталарига киритиш амалиёти йўлга қўйилиб, ушбу жараён Конституциямизда ҳам ўз аксини топди.

Бундан ташқари, 117 та давлат органлари ва ташкилотлари, шу жумладан банкларда коррупцияга қарши ички назорат (комплаенс – назорат) тузилмалари фаолияти йўлга қўйилди.

Шу билан бирга, ушбу соҳада қатор камчиликлар ҳам мавжудлиги қайд этилди.

Қурилишга рухсат бериш, бинони топширишда ёнғин хавфсизлиги бўйича бюрократия ва қонун бузилиши ҳолатлари, ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар асосан коррупцияни аниқлаш ва жазолаш билан шуғулланиб, коррупциявий омилларнинг олдини олишга, превентив чораларни кўришга эътибор қаратилмагани шулар жумласидандир.

Шунингдек, коррупцияга қарши курашиш ҳамда унинг олдини олишда давлат органлари ва ташкилотларидаги коррупцияга қарши ички назорат (комплаенс назорат) бўлинмаларининг ўрни ва масъулияти сезилмаяпти.

Коррупцияга қарши курашиш агентлиги томонидан соҳага оид хорижий давлатлар тажрибаси ўрганилмаган, соҳани ривожлантириш бўйича таклифлар ишлаб чиқилмаган.

Соғлиқни сақлаш, бандлик, банк соҳаларида коррупциявий ҳолатлар юқори. Соғлиқни сақлаш соҳасида – 527 та, бандлик бўйича – 447 та, банкларда – 434 та коррупциявий ҳолат қайд этилган.

Бюджетдан энг кўп маблағ оладиган вазирликлардаги коррупциявий омиллар аниқланмаган, ўрганилмаган ҳамда таҳлил қилинмаган.

Туманларда, маҳаллаларда инфратузилмага уланиш, лицензия олиш, имтиёзли кредит ажратиш, ишга қабул қилиш, малака ошириш каби маиший коррупциявий ҳолатлар кўпайган.

Терговчи, прокурор ва судьялар қўлидаги иш бўйича фақатгина идораларга тақдимнома ва хусусий ажрим киритиш билан чекланмоқда. Коррупцияга қарши курашиш ҳудудий кенгашларининг фаолияти талабга жавоб бермайди, улар маҳаллалар билан ўзаро ҳамкорлик қилмаган.

Давлат хизматлари бўйича давлат идоралари ва аҳоли ўртасидаги муносабатларни баҳолайдиган тизим йўлга қўйилмаган. Прокурор, ички ишлар ва солиқ органлари раҳбарларининг коррупциянинг олдини олиш борасидаги фаолияти талабга жавоб бермайди.

Сенаторлар Президент томонидан қайд этилган юқоридаги камчиликларни бартараф этиш юзасидан манфаатдор вазирлик ва идоралар билан ҳамкорликда қуйидаги масалаларга алоҳида эътибор қаратиш зарурлигини таъкидлашди.

Хусусан, коррупцияга қарши курашишнинг қонунчилик асосларини такомиллаштириш, жиноятчиликнинг олдини олиш бўйича ҳудудлардаги (маҳаллалардаги) ишлар самарадорлигини ошириш, шу жумладан жойлардаги маиший коррупцияга барҳам бериш, жиноят содир этган шахслар билан индивидуал ишлаш тизимини йўлга қўйиш, аҳолининг ҳуқуқий онги ва ҳуқуқий маданиятини юксалтириш, коррупцияга нисбатан муросасиз муносабатни шакллантириш билан боғлиқ кенг қамровли чора-тадбирларни амалга ошириш ҳамда Коррупцияга қарши курашиш бўйича ҳудудий кенгашлар фаолиятини тубдан яхшилаш лозим.

Муҳокама якунида жиноятчиликка қарши курашиш ва коррупциянинг олдини олиш борасида амалга ошириладиган устувор вазифалар юзасидан Сенатнинг қарори қабул қилинди.