Тошкент, Ўзбекистон (UzDaily.uz) — Boston Consulting Group (BCG) томонидан тайёрланган янги ҳисоботга кўра, сунъий интеллект (СИ) кўплаб ташкилотларда иш жараёнининг ажралмас қисмига айланган бўлса-да, ундан ҳақиқий қиймат фақатгина иш жараёнларини тубдан қайта кўриб чиққан ва трансформацияни устувор вазифа қилиб олган компанияларда кўзга ташланмоқда.

ChatGPT ва глобал тафовутлар: фаоллик юқори, лекин бир хил эмас

11 мамлакатдаги 10 600 нафар ходим ўртасида ўтказилган сўровнома асосида тайёрланган BCG’нинг “2025 йилда иш жойида СИ: динамика ўсмоқда, лекин тафовутлар сақланмоқда” номли ҳисоботига кўра, дунё бўйлаб ходимларнинг 72 фоизи сунъий интеллектдан мунтазам фойдаланмоқда. Аммо, оддий ходимлар орасида бу кўрсаткич 51% ни ташкил қилмоқда ва ўтган йиллардан фарқ қилмайди.

СИдан энг кўп фойдаланаётганлар — Ҳиндистон (92%) ва Яқин Шарқ (87%) каби Глобал Жануб мамлакатларида. Шу билан бирга, айнан шу минтақаларда автоматизациядан энг кўп хавотир билдирилаётгани кузатилган: Яқин Шарқда 63%, Ҳиндистонда эса 48% ходим ўз касбларининг келгуси 10 йил ичида йўқолишидан қўрқмоқда (жаҳон бўйича ўртача кўрсаткич — 41%).

СИ кенг жорий этилишига тўсқинлик қилаётган 3 асосий омил

Ҳисоботга кўра, компанияларда СИдан кенг фойдаланишга асосан учта омил тўсқинлик қилмоқда:

Биринчидан, сифатли ўқув курсларининг етишмаслиги. Фақатгина 36% ходимлар етарли тайёргарликка эга эканини таъкидламоқда. 5 соатдан кўп ва менторлар иштирокидаги амалий ўқувлардан ўтганлар орасида СИдан фойдаланиш даражаси анча юқори.

Иккинчидан, воситаларга чекланган кириш. 54% ходим, асосан Z авлоди ва миллениаллар, СИ воситалари расман тасдиқланмаган бўлса-да, улардан фойдаланишга тайёр. Бу «соядаги фойдаланиш» ҳолатларига олиб келиб, хавфсизликка таҳдид солади.

Учинчидан, раҳбарият томонидан етарли қўллаб-қувватлашнинг йўқлиги. Фақатгина ҳар тўртинчи ходим СИдан қандай фойдаланиш бўйича аниқ йўл-йўриқ олаётганини таъкидламоқда. Ижобий мисол сифатида эса раҳбарият фаол иштирок этаётган компанияларда ходимлар фаоллиги ва технологияга ишончи юқори экани кўрсатилган.

СИдан ҳақиқий самара — фақат восита эмас, балки жараёнларни ўзгартириш орқали

Фақатгина генератив СИ воситаларини жорий этиш етарли эмас. Яхши натижа қуйидаги ҳолларда кўзга ташланади: раҳбарият СИни стратегик устувор вазифа сифатида кўради, ходимлар тайёргарлигига сармоя киритади ва иш жараёнларини қайта кўриб чиқади.

Бундай компаниялар самарадорликни аниқ кўрсаткичлар орқали баҳолайди: вақт тежалиши, ресурсларни стратегик вазифаларга йўналтириш, қарор қабул қилишда ишонч ошиши ва жамоавий ишни яхшилаш.

СИ-агентлар — кейинги босқич

Ходимларнинг 75% СИ-агентлар — мустақил вазифаларни бажара оладиган интеллектуал рақамли ёрдамчилар — келажакда муҳим роль ўйнайди, деб ҳисоблайди. Аммо ҳозирча фақатгина 13% ташкилотларда улар кундалик фаолиятга жорий қилинган. Шу билан бирга, фақат ҳар учинчи ходим улар қандай ишлашини яхши тушунади.

Маърифат ошиши билан хавотир пасаймоқда ва ходимлар СИни таҳдид эмас, балки ишончли ҳамкор сифатида қабул қила бошлашмоқда.

Раҳбарлар учун тўртта стратегик устувор вазифа

BCG мутахассислари ташкилотлар СИни тўлиқ трансформациялаш учун қуйидаги тўрт йўналишга эътибор қаратиши кераклигини таъкидламоқда:

Ўқитиш ва малака оширишнинг ҳал қилувчи аҳамиятини тан олиш, бу соҳаларга сармоя ва вақт ажратиш, раҳбарлар иштирокини таъминлаш.

СИ орқали яратилаётган қийматни доимий баҳолаш: иш унумдорлиги, маҳсулот сифати ва ходимларнинг ишдан қониқиш даражаси орқали.

Ходимларнинг ривожланиши ва иш жараёнларини қайта кўриб чиқиш, СИнинг роли ва таъсирини инобатга олган ҳолда қайта ташкил этиш.

Ўзгаришларни бошқариш механизмларини яратиш ва ходимларни бу жараёнга мослаштиришда қўллаб-қувватлаш.

Хулоса: СИ — имконият ёки таҳдид?

BCG ҳисоботи шундан далолат берадики, технологиялар ўз-ўзидан муваффақият кафолати эмас. Катта натижаларга фақатгина инсонлар, жараёнлар ва раҳбарият ўртасида самарали ҳамкорлик йўлга қўйилганда эришиш мумкин.